Thị trường 140 tỷ đô la và rủi ro thuế phía sau cơn sốt Meme coin

Năm 2024, Bitcoin đã lên sân khấu tài chính thế giới, đồng thời cũng chứng kiến sự cuồng nhiệt của meme coin. Dữ liệu cho thấy, khoảng 75% meme coin được ra mắt trong năm nay, tính đến đầu tháng 12, giao dịch meme coin đã tăng hơn 950%, tổng giá trị thị trường vượt qua 140 tỷ USD. Cơn sốt này không chỉ mang lại sức sống mới cho thị trường tiền điện tử mà còn thu hút nhiều nhà đầu tư bình thường tham gia vào lĩnh vực tài sản tiền điện tử.

Cơn sốt meme coin khiến người ta nhớ lại cơn sốt ICO vào khoảng năm 2017. Khi đó, sự xuất hiện của tiêu chuẩn ERC-20 đã giảm đáng kể rào cản phát hành token, hàng trăm, hàng nghìn dự án liên tiếp ra đời, hàng tỷ đô la đã đổ vào cơn sóng ICO. Ngày nay, một loạt nền tảng phát hành như Pump.fun lại đơn giản hóa quy trình phát hành token, gây ra cơn bão meme coin vẫn đang tiếp diễn. Mặc dù phát hành ICO và meme coin khác nhau về mặt công nghệ và logic, nhưng rủi ro tuân thủ thuế mà nhà đầu tư và dự án phải đối mặt có thể tương tự.

Trong đợt ICO trước, nhiều nhà đầu tư và bên dự án đã gặp phải các vấn đề về thuế liên quan. Khi sự phổ biến của meme coin tiếp tục gia tăng, việc tuân thủ thuế lại trở thành vấn đề cốt lõi mà các nhà đầu tư tài sản tiền điện tử và bên phát hành meme coin cần chú ý. Bài viết này sẽ xem xét vụ Oyster và vụ Bitqyck, hai vụ án liên quan đến trốn thuế trong ICO, nhằm cung cấp những suy nghĩ về tuân thủ thuế cho các nhà đầu tư trong cơn sốt meme coin.

Hai vụ điển hình trốn thuế ICO

Dự án Oyster: Che giấu doanh thu bán coin, người sáng lập bị tuyên án bốn năm

Vào tháng 9 năm 2017, Bruno Block đã thành lập nền tảng Oyster Protocol với mục đích cung cấp dịch vụ lưu trữ dữ liệu phi tập trung. Vào tháng 10 cùng năm, nền tảng này đã bắt đầu ICO và phát hành Pearl (PRL) token. Oyster Protocol tuyên bố rằng PRL sẽ tạo ra một hệ sinh thái đôi bên cùng có lợi, giúp các trang web và người dùng hưởng lợi từ việc lưu trữ dữ liệu. Bruno Block cũng công khai cam kết rằng sẽ không tăng lượng cung PRL sau ICO và sẽ "khóa" hợp đồng thông minh tạo ra PRL.

Oyster Protocol đã huy động khoảng 3 triệu USD thông qua ICO trong giai đoạn đầu và đã triển khai mạng chính. Tuy nhiên, vào tháng 10 năm 2018, Bruno Block đã lợi dụng lỗ hổng hợp đồng thông minh để tự ý đúc ra một số lượng lớn PRL mới và bán ra trên thị trường, dẫn đến giá PRL giảm mạnh, nhưng cá nhân anh ta đã thu được lợi nhuận khổng lồ.

Vấn đề này đã thu hút sự chú ý của các cơ quan quản lý, SEC đã đệ đơn kiện dân sự đối với hành vi lừa đảo nhà đầu tư, trong khi các cơ quan công tố đã khởi kiện hình sự về vấn đề trốn thuế. Các công tố viên cho rằng, Bruno Block không chỉ làm tổn hại đến lòng tin của nhà đầu tư mà còn vi phạm nghĩa vụ nộp thuế đối với hàng triệu đô la lợi nhuận từ tiền điện tử. Trong khoảng thời gian từ 2017 đến 2018, ông chỉ khai báo khoảng 15.000 đô la doanh thu "thiết kế bằng sáng chế" vào năm 2017, còn năm 2018 thì không khai báo bất kỳ doanh thu nào, nhưng đã chi tiêu ít nhất 12 triệu đô la để mua bất động sản, du thuyền và các tài sản khác.

Cuối cùng, Bruno Block đã thừa nhận sự thật trốn thuế, ký thỏa thuận nhận tội vào tháng 4 năm 2023, bị kết án bốn năm tù giam và bồi thường khoảng 5,5 triệu đô la Mỹ thiệt hại thuế.

Vụ Bitqyck: Chuyển nhượng vốn ICO chưa nộp thuế, hai người sáng lập bị tổng cộng tám năm tù.

Bitqyck được thành lập bởi Bruce Bise và Samuel Mendez, lần đầu tiên ra mắt đồng Bitqy, tuyên bố cung cấp cơ hội làm giàu cho "những người đã bỏ lỡ Bitcoin" và tiến hành ICO vào năm 2016. Công ty hứa hẹn mỗi đồng Bitqy kèm theo 1/10 cổ phần của cổ phiếu phổ thông Bitqyck, nhưng thực tế cổ phần luôn do các nhà sáng lập nắm giữ, không được phân phối cho các nhà đầu tư. Sau đó, công ty lại cho ra mắt đồng BitqyM, tuyên bố người mua có thể tham gia "doanh nghiệp khai thác Bitcoin", nhưng các cơ sở khai thác được cho là không tồn tại.

Thông qua những lời hứa giả mạo này, Bise và Mendez đã huy động được 24 triệu đô la từ hơn 13.000 nhà đầu tư, phần lớn cho chi tiêu cá nhân. SEC đã khởi kiện dân sự đối với hành vi lừa đảo của họ, và vào tháng 8 năm 2019 đã đạt được thỏa thuận, Bitqyck và hai người sáng lập đã đồng ý trả khoảng 10,11 triệu đô la tiền phạt dân sự.

Cơ quan công tố cũng đã đưa ra cáo buộc về việc Bitqyck trốn thuế: Từ năm 2016 đến 2018, Bise và Mendez đã kiếm được ít nhất 9,16 triệu USD thông qua việc phát hành Bitqy và BitqyM, nhưng đã báo cáo thấp hơn về doanh thu liên quan cho cơ quan thuế, gây ra thiệt hại thuế hơn 1,6 triệu USD; Năm 2018, Bitqyck đã kiếm được ít nhất 3,5 triệu USD từ các nhà đầu tư, nhưng không nộp bất kỳ tờ khai thuế nào.

Cuối cùng, Bise và Mendez lần lượt đã nhận tội vào tháng 9 và tháng 10 năm 2021, đều bị kết án 50 tháng tù vì tội trốn thuế (tổng cộng khoảng tám năm), và mỗi người chịu trách nhiệm liên đới 1,6 triệu đô la.

Phân tích vấn đề thuế liên quan đến vụ án

Một trong những vấn đề cốt lõi của hai vụ án này là sự tuân thủ thuế đối với doanh thu ICO. Một số nhà phát hành đã thu được doanh thu khổng lồ thông qua gian lận hoặc các phương tiện không đúng đắn, nhưng lại báo cáo thu nhập thấp hơn hoặc không khai thuế, gây ra vấn đề tuân thủ thuế.

Hoa Kỳ xác định trốn thuế như thế nào?

Tại Hoa Kỳ, trốn thuế là tội nặng, chỉ hành vi cố ý sử dụng các phương pháp bất hợp pháp để giảm số thuế phải nộp, chẳng hạn như giấu thu nhập, kê khai chi phí sai, không khai báo hoặc không nộp thuế đúng hạn. Theo Điều 7201 của Bộ luật Thuế Liên bang Hoa Kỳ, trốn thuế là tội phạm liên bang, cá nhân có thể đối mặt với án tù tối đa 5 năm và phạt tiền lên đến 250.000 USD, tổ chức có thể bị phạt tối đa 500.000 USD, mức phạt cụ thể phụ thuộc vào số tiền và tính chất của việc trốn thuế.

Để cấu thành tội trốn thuế cần thỏa mãn: (1) nợ nần số thuế lớn; (2) thực hiện hành vi trốn thuế tích cực; (3) có ý thức chủ quan về việc trốn thuế. Cuộc điều tra thường liên quan đến việc truy vết và phân tích các giao dịch tài chính, nguồn thu nhập, và luồng tài sản. Trong lĩnh vực tiền điện tử, do tính ẩn danh và đặc điểm phi tập trung của nó, hành vi trốn thuế xảy ra dễ dàng hơn.

Các hành vi liên quan đến thuế cụ thể trong hai vụ án

Tại Hoa Kỳ, từng giai đoạn của ICO có thể liên quan đến nghĩa vụ thuế, các bên dự án và nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm thuế khác nhau ở các giai đoạn khác nhau. Các bên dự án trong quá trình huy động vốn ICO phải tuân thủ yêu cầu về tuân thủ thuế, số tiền huy động được có thể được xem như doanh thu bán hàng hoặc huy động vốn. Ví dụ, số tiền được sử dụng để thanh toán chi phí hoạt động, phát triển công nghệ mới hoặc mở rộng kinh doanh nên được coi là doanh thu của công ty và phải nộp thuế theo quy định của pháp luật. Sau khi nhà đầu tư nhận được token thông qua ICO, họ cũng có nghĩa vụ nộp thuế, đặc biệt là khi token mang lại phần thưởng hoặc airdrop, những cái này sẽ được xem là thuế trên lợi nhuận vốn.

Trong vụ Oyster, Bruno Block đã lợi dụng lỗ hổng hợp đồng thông minh để tự ý đúc và bán ra một lượng lớn PRL, thu được lợi nhuận khổng lồ, nhưng không thực hiện nghĩa vụ thuế, vi phạm quy định pháp luật thuế liên quan. Cần lưu ý rằng, hiện tại vẫn chưa có kết luận về việc hành vi đúc token có nên bị đánh thuế hay không. Có quan điểm cho rằng, việc đúc token tương tự như khai thác, đều thông qua tính toán để tạo ra tài sản số mới, nên cần phải đánh thuế. Tuy nhiên, thực tế, việc có cần đánh thuế lên số tiền đúc được hay không, nên phụ thuộc vào tính thanh khoản của token.

Hành vi trốn thuế trong vụ Bitqyck liên quan đến việc cam kết giả đối với các nhà đầu tư và chuyển nhượng quỹ bất hợp pháp. Người sáng lập đã sử dụng phần lớn quỹ huy động từ ICO cho chi tiêu cá nhân, thực chất biến quỹ của nhà đầu tư thành thu nhập cá nhân. Theo luật pháp Hoa Kỳ, bất kể thu nhập hợp pháp hay bất hợp pháp đều phải chịu thuế. Bise và Mendez không báo cáo thu nhập từ việc chuyển nhượng quỹ ICO bất hợp pháp, vi phạm trực tiếp quy định về thuế.

Lời khuyên cho các nhà đầu tư vào meme coin

Với sự bùng nổ của meme coin, nhiều người trong ngành tiền điện tử đã kiếm được lợi nhuận khổng lồ. Tuy nhiên, tham khảo bài học từ các trường hợp trốn thuế ICO trước đó, trong thị trường meme coin, chúng ta không chỉ cần chú ý đến đổi mới công nghệ và cơ hội thị trường, mà còn phải coi trọng sự tuân thủ thuế.

Đầu tiên, hiểu trách nhiệm thuế khi phát hành meme coin để tránh rủi ro pháp lý. Mặc dù phát hành meme coin không giống như ICO trực tiếp huy động vốn, nhưng khi bán các token đã mua ở giai đoạn đầu có giá trị gia tăng, vẫn phải nộp thuế trên lợi nhuận vốn. Mặc dù có thể phát hành meme coin một cách ẩn danh trên chuỗi, nhưng điều này không có nghĩa là có thể trốn tránh kiểm tra thuế. Tuân thủ luật thuế là cách tốt nhất để tránh rủi ro.

Thứ hai, chú ý đến quá trình giao dịch meme coin, đảm bảo rằng hồ sơ giao dịch minh bạch. Do thị trường meme coin có tính đầu cơ cao, các dự án mới liên tục xuất hiện, nhà đầu tư có thể giao dịch thường xuyên. Nên sử dụng phần mềm quản lý tài sản tiền điện tử và khai báo thuế chuyên nghiệp, lưu giữ hồ sơ giao dịch chi tiết, đảm bảo tất cả các giao dịch mua bán, chuyển khoản và lợi nhuận đều có thể theo dõi, để thực hiện khai báo thuế chính xác, tránh các tranh chấp tiềm ẩn.

Cuối cùng, theo dõi sự thay đổi của luật thuế và hợp tác với các chuyên gia thuế. Luật thuế đối với tài sản tiền điện tử ở các quốc gia vẫn đang ở giai đoạn đầu, có thể thường xuyên điều chỉnh, những thay đổi quan trọng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến nghĩa vụ thuế thực tế. Các nhà đầu tư và phát hành meme币 nên theo dõi sát sao sự thay đổi của luật thuế tại quốc gia của họ, và khi cần thiết, nên tìm kiếm ý kiến từ các chuyên gia thuế để đưa ra quyết định thuế tối ưu.

Tóm lại, thị trường meme coin trị giá 140 tỷ USD chứa đựng hiệu ứng tài sản khổng lồ, nhưng cũng đi kèm với những thách thức pháp lý mới và rủi ro tuân thủ. Các bên phát hành và nhà đầu tư cần nhận thức đầy đủ về rủi ro thuế liên quan, duy trì sự thận trọng trong thị trường biến động nhanh chóng, giảm thiểu rủi ro và tổn thất không cần thiết.